"Aaxiru samaan" 

de Imam Mouhamadou Sakhir Gaye 13 avril 1958

 

Bismi Laahi Rahmaani Rahiim

1. Bi ismil Ilaahi may fasoo wax ci kagn Buur baa
Ki magal sikkar ak gaa gna gueum sax ca baatam baa

2. Na ngeen deklu yeen mbooléém ku nuy wooye ak soppeem
Ci Yallah mi tax niuy jaamu ngir moo di Buuram baa

3. Boroom jaam gni am na ay meloom yuy ku jok tey jaamu
war na nga xam leen boole kook xam yonnentaam baa

4. Yallah am te moo jiit képp ku am ci ak am, mooy
ku fiy des ku dul moom neel dinay jééx ca atteem baa

5. Ku juuyoo la ak mbindééf yi ciy meloom ak léppaam
ku doy lu ci boppam neel ku wéét la ca pééyam baa

6. ku am kantan ak nammeel ku xam bépp xewxew, mooy
ku dunda ku dul dee moom du saay ni dammeel sambaa

7. Ku déggeu la kuy gis te di nay wax ci boppam ndax
waxoon naak Mussa kaliimu daldi ka yan yan baa

8. Te mooy aji attan mooy aji namma moy ku xam
xalaati mbindééfam moy kakay xam ca xam xam ba

9. Te mooy aji dund mooy aji dégg wax ak ndééy
xorodom way dox caw xeer mu ngay dégg tankam baa

10. Aji gis la mbooleem yeuf yi aji waxante laak
ku kay soob da kay sol leer ba muy dégg baatam baa

11. Yilee di meloy Buur Yallah yi war na ci moom waxal
ni seeni safaan mel looka Yallah da kay jomba

12. Amal jaam gni ak bagn leen na sos mooy melow dagan
ci yallah mi tax gnuy jaamu ngir sopp pééyam baa

13. Li war ci ab yonnen mel loo ka mooy dégg ak jotal
akuk woor ak um xel yii meloo war na yonnen baa

14. Waxal niy safaanam moodi fen ak neubbum ndigeul
te dib dof di workat yii yonnenta da kay jombaa

15. Meloy Yallah yii "Subhaanahu" ak meloy yonnen
"Aleyhi salaam" xam leen di nay war ca muslim baa

16. Leetax "laa ilaaha illa Laahu Muhamadu"
"Rasuulu Ilaahi" geun ci mbooleem jeufuk jaam baa

17. Ku wax la ilaaha illa Laahu da nay taxaw
taxawaayu geum mbooleem meloo Yallah miy Buur baa

18. Muhamad Rasuulu laahi moo wuutu geum mbooleem
yonnentaak malaakaak ajanaak geum safaanam baa

19. Ba looloo waral wax kay mandargam ku geum Lislaam
te geum yallah ak mbooleem li muy wax ci tééréém baa

20. Te wax "laa ilaaha illa Laahu" di nay waral
jiguégn Yallah ak "firdawsi" ak dem ca pééyam baa

21. Baril kaa di ngeun ji jaamu fii "aaxirru zamaan"
demal yeur "Rimaahu" mbaa "Jawaahir" nga xam baat baa

22. Te mujjuk jamanaay ji gnu tollu, la gnu waxoon
ca tektal ya, tey mbooleem ku xool gis nga tektal baa

23. Barik moy gi am mbooleem ci rééw yi ak barik feebar
yi ak tiis yi tey koo xool tawat ngaa fees xol baa

24. Barik dee gi am ci mag gni ak ndaw gni ak mbooleem 
gnu baax gni fi daan aar diine ngir samma denkam baa

25. Yonnen nee ba laa saa nieuw, gnu baax gni da nuy jeex ngir
da nuy geun di nééw ngir bagn fféérook merum Buur baa

26. Gnu saaysaay gni nioo fiy dess di sax nuur ca seen beew ga
ba Buur Laahu mer nioo niaay dajeek saa ca neuxneux baa

27. Barik réér ci nit gni ak niaki teggin ci ndaw gni ak
jigeen kersa wootul yii naa ngay lim ca tektal baa

28. Djiiteul ku réér ngir daw meram nba te xemmem weurseugeum
jeul ku xam muy féété ginnaw ca "jaahil" baa

29. Di magal boroom am am ngireek weurseugeum wu yaa
di suufeel boroom xamxam ngireek niakk koppar baa

30. Jilee jamaanaa yéés ci jamaana ku am xam xam
te gis tiit na ngir mbooleem teukuy Yallah miy Buur baa

31. Limaa leel ci mandargay dikkuk saa barik am gaa
ba sar bi daa sammaan tabax baa di néégam baa

32. Limaa leel ci mandargay dikkuk saa dawuk jaam niaa
te réér jeum ci dunya mii fi yéés, tey worakoon baa

33. Sa fay mas di wor mbooleem ku kay mas di ut mootax
woroon na "Sidaad bun Aad" tabax loo ka pééyam baa

34. Adunya mitax gnuy xeex di tongonté moom dub dal
ba sax ci mbindééf ngir dee du kay bayyi muy dal baa

35. Ani Lanbiyaau yi fi daan woote lislaam ngir
jubeul jaam gni ak bagn seen mbugal ngir meram Buur baa

36. Matoon na gnu téémééri junni ak gnénenta ciy junni neel "jaysun"
ca nioom nioo ca fab yan baa

37. Ani "Noohun" ma dundoon junniy at ca wooteem baa
di woo jaam gni gniy geun di bagn jublu wooteem baa

38. Ba tax Yallah mer waccem ndoxam ngir meral ndaw laa
labal adina ak mbooleem ku nekkul fa yonnen baa

39. Ani "Nabiyu Laahi Muusa" miy boroom may gaa
ki daan dégg yallah muy wax ak moom ca baatam baa

40. Ani maam Ibraima mi Yallah takkoon xarit
te teewul malaakal mawti génné ko néégam baa

41. Ani "Ruuhu Laahi Seydina ibnu Maryaama"
ka wax ca ba muy ab liir ne leen maa di yonnen baa

42. Ki daan fekk bammeel bu boroom dee ba yax ya seey
muna kaa joggal "bi isni sil arsi" miy Buur baa

43. Boroom daldi jog te naa ka yaa "Ruuhu Laahi" man,
defoon naa ne "Asraafiilu" moo wal ca buftaam baa

44. Ani "xayru xalxi Laahi" mi geun ci mbooleem luy
mbindééf "Ibnu Abdalaahi" koo ka di yaaram baa

45. Yabal na gnu Jibriilu ca moom jox ka mbooleem nguur
gu mbindééf di am, yonnen ni moom tannoon nay jaam baa

46. Gnu dellu yabal "Jibriil ne ndeem soob nga, xeer yi gnuy
wurus wuy ngalam ngir muy ndimmul ma ca xiifam baa

47. Yonnen tontu ne dunyaa keuruk waaju yaakaarul
eulleuk keur gu baax moo kay keuroo ak di xool taar baa

48. Ani "Xulafaau raasi duuna" , Abuubakar,
Omar, Aliyu ak usmaan gna doon saaba yonnen baa

49. Ani "Awliyaau Laahi" yi wuutu woon yonnen
ca wareek jiyaarak waaja bagn nuur ci bakaar baa

50. Ani gaa gna rééroon, Yallah jay leen ci dunyaa gnuy
dagnal seeni fas tey xeex di bakkoo melow Buur baa

51. Di xeex ngir alal ak nguur di toj rééw yi ngir ak pal
te rééré ne Buur Yallaay ka leen jay ca sanjaam baa

52. Gnile gnepp dee génné na leen téy ca seen keur yaak
alal jaak njaboot ga tey gnu gay wéét ca bammeel baa

53. Gna doon soppe yaak xarit ya gnoo and nieuw jeul leen
duggeul leen ci am kan suul fa gnuy dess di xaar Buur baa

54. La gnu bayyi ci mbooleem alal tey du leen jarign
lu dul jeuf ju baax mooy nieuw taxaw tey di soppeem ba

55. Ndégém jeuf ju baax mooy liy musseul jaam ci bammeel, koon
na nuy farlu ci mbooleem lu nuy man ca dénkeum baa

56. Te mbooleem lu ab jaam di baril ngir wutam ngeureum
na wax "laa ilaaha illa Laah" mbaa du am yool baa

57. Baril tudd Yallaa geun ci mbooleem lu gnuy taqoo
"wala zikru Laahi" aaya joo jaadi tektal baa

58. Ba moo tax Limaamul Maadiyu naa na ngeen baril
sikar ndax ku geum Buur Yallah dey fonk baatam baa

59. Ci sikar la ab jaam di ame mba ci mbooleem ay
bakkaaram ya doon kiiraay ci digunteem ak Buur baa

60. Ci sikar la ab jaam di am yeurmeundey Buur "Laahu"
ak "mahrifa" ak "tawfeex" te aar ka ca sanjaam baa

61. Ci sikar la ab jaam di ame leer ci bammeel te
di nay tax malaakay Yallah sakku gnu baal jaam baa

62. Te wax "laa ilaaha illa Laahu" di nay waral
kanam melni weeru "laylatul badri" ngir taar baa

63. Yonnen nee waajiy tudd Yallah ak ku dul sikar
missal maadi ku dundaak ku dee seey ca bammeel baa

64. Ci sikar la xol yiy dundé moo tax ku dul sikar
bu yaggee xolam wow melni aw doc ca daaraay baa

65. Ci sikar la ak wilaaya di tambalee cib jaam
ba waa "malakoot" ak "mulki" mujj di kagn jam baa

66. Ci sikar la "awliyaahu laahi" yi aggé seen
makaamaak ca seen diwaan ya ak yallah ak pééy baa

67. Libaas ne bu leen saggan ci wax laa ilaha illa Laahu
fu ngeen sax ndax di nay far meram Buur baa

68. Di nay yok aw yiw te di nay yobbu niaawtééf ya
te loolooy waral "Ridwaan" ni duggeul ca buntam baa

69. Te wax "laa ilaaha illa Laahu" di nay raxas
gneneenti junniy niawtééf ci magguk Boroom bat baa

70. Yonnen nee ku kay wax dee doonte ku daa moy laa
di nay dem "jinaani Laahi" ndeem dee na ca baat baa

71. "Fa ya a ahlu laay" sax leen ci zikrul Ilaahi yeen
gni geum Yallah geum baay Laay ne Njiin moo di yaaram baa

72. Jeureujeuf Limaamu Laahi yow mi nu xalal yoonnu
lislaam xamal nu Laahu miy ki yayoo sabbaa

73. Dundeul nga fi lislaam fii ci sowu te booba diine
tojna gnu mbooleem jignya tojoon néégam baa

74. Lu jiitu bi ngay feegn diine jooy na ci sowu ngir
ga far na gnu mandargaam ya, fey noo ya ak tal baa

75. Da gnoo rééré woon Yallah booba geum samp yaak tuur yaa
ku jaaxle du niaan Buur Yallah mi moom tey ak dembaa

76. Lu dul fab mbindééfam yallah di rey ca kuur yaak
di ndeupp ak di samp ndaa ya gnuy wooye ay xambaa

77. Nga nieuw Yallah joxla mboot ma ca "laa ilaaha ila Laahu"
nga toj mbooleem xéreum ya ak lu fay xambaa

78. Jeueujeuf Imaama Laahi yaa nu xamal yoon wa
dugeul nu saney Buur Yallah miy samm jaamam baa

79. Saniey Yallah miy Buur moodi wax "la ilaaha illa Laahu"
ku kay salloo du feerook meram Buur baa

80. Lu jittu bi ngay feegn ci sowu bi diiné jooyna
ngir mer ba melni doom ju réé ndey ja ak baay ba

81. Nga nieuw yékki diiné woote lislaam saxal fi baat
bi semmal pexey seytaani miy bagn ku xam Buur baa

82. Gni réér, naan da ngay jéém fii lu dul sax nga tontu naan
di nay mujj mool mak took ba and di wax baat baa

83. Sa baat sax na tey ndax gaa gna daa bagn sikar tey seeni
seut niooy nia kay wootee ka booloo di kagn Buur baa

84. Jigéén niaa ngi andak goor gni di xantu lislaam tey
te yow yaay ki xalloon yoon wa ngir samm denkam baa

85. Bu dul woon Limaamu Laay mi leral lislaam
leundeum sank wa Ifrix nde kon ken du taal taal baa

86. Limamoo fi nieuw leeral ngireum diine siiwal waa
sowu tey ba tax penkoo ki siin xam na waa sowu baa

87. "Wa leysa waraa-a faas, unaasun" la naar ya daan 
saxal seeni lamegn ngir ga wooteem jibul boo baa

88. Lu jiitu bi ngay feegn kay Ndakaaroo ngi woon fii waaye
siiwul xameesul booba turam wa ak gox baa

89. Nga nieuw woote "aajiboo" ne jaam Yallah yéén la woo
nit ak jinné nieuw leen jaamu Buur bi yayoo sabbaa

90. Allahu jottal sab woote ruu yépp ngay wax naa
lu fiy ruu di nay nieuw seet si fii moo di soowoo baa

91. Lu fiy ruu di nay nieuw geum ma mbaa nieuw di seet si loo
fi mos ngir ga xééweul yaa ngi nii weur ma tey sabbaa

92. La nekk ca penkuy penku ak sowu ak "yamiin
Simaal" seeni ruu ngiy nieuw ngir Yallah mooy Buur baa

93. Te yaw yaay Limaamul Maadi yu yaa di mintasar
ku doon xaar Limaamu Njool ma , moo woote ci sowu baa

94. Yallah yooni Baay laay muy ndawam boole kook ay muhjisatam
yakay daaral di seedeem ca wooteem baa

95. Aseequ Mahtaar Loo nee, li Yonnen ne,
yonnen dootu am ci ginnaawam mboot la, leuntul ba xam ndey baa

96. N ngay geustu mbootam wax ja ak Maadi yook Isaa
nga xam jubluwaayam mbaa laajte bu kay jombaa

97. Limaamoo ne fa yonnent ba summi dallam waa
boroom moo nieuwaat sol peer ba toppaat tankam baa

98. Da gnu noon Limaamul Maadi mooy kiy jubeul jaam niaa
maana moo di ka jaam gniy xamek jub ca wooteem baa

99. Mukallaf mu gnuy lakkal Limaamoo ka dindi ak
yor ab niw di waxtaan Njinn ne kagn leen Boroom jaam baa

100. Digeul waa keureum sikar ci goor gnéék jigéén ngir
di bagn feccak taccook woy ak jeuw di xas jaam baa

101. Ba mbooleem keureum seen xol yi mandi ci zikru Laahi 
ba tey loolu sawaatoo na ken doo tu kay jombaa

102. Na ngéén xellu seetaat seeni xamxam Limaamul Maadiyoo
woote woon tey dem na ca Yallah miy Buur baa

103. Libaas nieuw na ba Isaa mi doon xalifaam dem naa
leudeum budul woon ak Manjoon mi xambaat taal baa

104. Ammar lagnu xallal yon mu nieuw féété woo di seet
ku jub ak ku sammul diiné tey yaq denkam baa

105. Ku jub ya di soppeem yaa ka noppal ku deung yaa
ka jaaxal ngireek dey bagn feerook meram Buur baa

106. Manjoon yaay ki xam dunyaa bi ngay wuutu boo dul woon
ku mat koon nu saawaatoo ba tey dootu nu yem baa

107. D anoo jaxle woon tiit ngir demuk Seydinaa Isaa
ku nekkay palamtu ngir ga jaaxle gu am boobaa

108. Nga nieuw andak sak mat ni tekk di xool dunyaa
ba xammee la neukh, teeyal ka, booleek di gaar tojbaa

109. D ngaa doylu moo tax doy nga Yallah ak mbindééf yi ngir
da nga fekk nit gniy doora xér ngir di ut jal baa

110. Yonnen nee ginnaaw Isaa la nit gni di doora xér
ci dunyaa te dunyaay geun di daw mooy woraakoon baa

111. Ki xellooy ki wor dunyaa lu jittuk woram loolooy
la Seydi Manjoon denkaanenan samma denkeum baa

112. Ku miin sab jataay tey dégg say wax mu xam ni yaay
ki mat ci mbindééf yib samma, yaay ki yayoo yan baa

113. Na la Buur bi yokkal yaak sa rakk ak njaboot geek doomi
Isaa te ngeen may doomu Jibriil ndimmeul boo baa

114. Taxaw loo ndi naa fii yal na nu yallah mey tawf&ex
defal nu am ndimmeul nangul nu bi jaahi yonnen baa

115. "Salla Laahu alaa xayri daahi ileyhi daa-iman sarmadan fil aali wa kulli man sàhbaa